Visie op stelsel gefinancierde rechtsbijstand uitgebracht
Op 19 mei jl. nam de minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind de visie van de Nederlandse orde van advocaten (NOvA), de Mediatorsfederatie Nederland (MfN) en de Raad voor Rechtsbijstand (RvR) op het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand in ontvangst. De partijen geven hierin hun gezamenlijke visie op een stabiel en duurzaam stelsel dat aantoonbaar werkt voor mensen en de professionals die hen bijstaan, met aandacht voor de versterking van de sociale advocatuur en mediation.
Lerend stelsel
De NOvA, MfN en RvR maken zich samen, ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid, sterk voor een mensgericht, effectief en doelmatig stelsel. Een stelsel, waarin de burger en zijn (juridische) hulpvraag centraal staan en kwaliteit van dienstverlening voorop staat. Waarin de burger die aangewezen is op gefinancierde rechtsbijstand, een laagdrempelige toegang heeft tot het recht en ondersteund wordt met vroegtijdige conflictoplossing en adequate rechtsbescherming.
Een lerend stelsel, waarbij de RvR onder andere de ervaringen van burgers en dienstverleners monitort en daarnaast de NOvA en de MfN via collegiale toetsing de kwaliteit volgen. Het Kenniscentrum van de RvR geeft inzicht in de uitkomsten van de monitoring en de brede resultaten van de collegiale toetsing, waarna de ketenpartners aangeven hoe ze hiermee verder aan de slag gaan. Zo wordt duidelijk welke verbeteringen nodig zijn en wordt de sociale advocatuur en mediation versterkt.
"Met deze visie geven partijen richting aan de verdere ontwikkeling van het stelsel voor toegang tot het recht voor minder draagkrachtige burgers. Gezamenlijk optrekken is hierbij essentieel. Alleen met elkaar kunnen we het verschil maken. De eerste ervaringen hiermee, zoals bij het ontwikkelen en de uitvoering van de Ratz, zijn positief. Ik hoop dat we doorgaan met het zetten van concrete stappen." (Irene Nijboer, bestuurder en directeur Raad voor Rechtsbijstand).
Wat is daarvoor nodig?
Voor een lerend en duurzaam stelsel is collegiale afstemming en coördinatie tussen de ketenpartners nodig. Dat een ketenbrede samenwerking loont, laat de pilot Samenwerken in de eerstelijn zien. Ook de totstandkoming en uitvoering van de Ratz (Regeling Advies Toevoeging Zelfredzaamheid) is een voorbeeld van samenwerking waardoor de burger meer en beter geholpen wordt. Dankzij de Ratz kunnen burgers die wegens vermeende zelfredzaamheid tussen wal en schip raakten, nu wel de rechtshulp krijgen die ze nodig hebben. Dit is een tijdelijke regeling die door de minister is ingesteld naar aanleiding van signalen van de Vereniging Sociale Advocaten Nederland (VSAN) en op advies van de NOvA, het Juridisch Loket en deRvR.
"We hebben tijdens de presentatie van de visie aan de minister een goed overleg gehad. Benadrukt is dat de fundamenten van het huidige stelsel deugen en verbeteringen mogelijk zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om (voortzetting) van het project Samenwerken in de eerstelijn, het tegengaan van onnodig procederen door de overheid en een transparante monitoring van de reële werkzaamheden, kwaliteit en urenbesteding en, onder andere op basis hiervan, periodieke herijking van de forfaitaire vergoedingen van sociaal advocaten en mediators. Over de verdere uitwerking gaan we de komende periode graag met het ministerie en anderen in gesprek. In het najaar wordt hierover een conferentie georganiseerd." (Bernard de Leest, lid algemene raad Nederlandse orde van advocaten).
Het vervolg
De visie is in deze fase het meest uitgewerkt voor de vernieuwingen en verbeteringen voor de NOvA, MfN en RvR (tweede lijn). Voor uitwerking van de eerste lijn (rol van partijen voor de eerste adviezen en doorverwijzing) voeren de partijen vervolggesprekken met het Juridisch Loket en het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het doel is om de visie de komende maanden verder uit te werken in afstemming met alle partijen en om hierover in het voorjaar van 2023 een conferentie te organiseren. Lees de gezamenlijke visie op het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand.
"MfN onderschrijft het uitgangspunt van de herziening dat de burger/rechtzoekende centraal dient te staan en dat vanuit het stelsel goede dienstverlening moet worden geboden, die het gejuridiseerde of juridische probleem oplost op een passende en duurzame wijze. Mediation heeft hierin absoluut een plaats. En we onderschrijven met elkaar de bevordering en het benutten van mediation, zowel binnen het stelsel van gefinancierde rechtsbijstand als daarbuiten (denk aan preventie, bijvoorbeeld bij overheid/burgerzaken). MfN spant zich eveneens in voor een reële vergoeding voor mediators die binnen het stelsel gefinancierde rechtsbijstand werkzaam zijn." (Coşkun Çörüz, voorzitter MfN-bestuur).