Gerbrandydebat over rechtsbijstand sluitstuk van estafetteprotest advocatuur
De advocatuur had tijdens het extra Gerbrandydebat op 6 juni een eensgezinde boodschap voor de aanwezige minister Dekker voor Rechtsbescherming: dicht eerst het lekkende dak van de rechtsstaat en denk dan pas verder over een redesign van het stelsel van rechtsbijstand. De minister herhaalde echter dat de sociale advocatuur niet op extra geld hoeft te rekenen.
Het Gerbrandydebat was de afsluiter van twee dagen van protest voor de ingang van de Tweede Kamer. Daar protesteerden ruim 100 advocaten in estafettevorm 48 uur lang tegen de bezuinigingen op de rechtsbijstand.
Redesign is te laat
Tijdens het Gerbrandydebat was de boodschap van een keur aan sprekers unaniem: ”Er moet nu actie ondernomen worden, een redesign van het stelsel voor 2025 is veel te laat”, zoals strafrechtadvocaat Eric Steller benadrukte. Hij maakte de vergelijking tussen het huidige stelsel en een huis met een kapot dak. “We kunnen wachten tot alle waardevolle spullen in het huis allemaal bij het afval kunnen, maar dan is er ook niets meer om een dak overheen te zetten. Dus minister, kom eerst door met 127 miljoen euro om het lekken te stoppen, en dan praten we verder.”
Minister Dekker hield weliswaar de spreekwoordelijke hand op de knip, maar beaamde dat de huidige puntensystematiek niet meer in verhouding staat tot de werkelijk door advocaten gedraaide uren. “We moeten toe naar een stelsel waarin die verhouding beter wordt. Maar een betere betaling voor advocaten zou dan op termijn moeten leiden tot minder zaken. De sociale advocatuur is voor mij geen doel op zich, maar een middel om te zorgen dat mensen die het écht nodig hebben een toevoeging kunnen krijgen van een advocaat,” aldus de minister.
Toegang tot het recht in gevaar
Raadsheer bij de Hoge Raad Ybo Buruma wendde zich in zijn openingspleidooi tot de minister: “Bijna 40% van de bevolking valt onder het stelsel, waarvan het grootste deel lager opgeleiden. We moeten voorkomen dat de scheiding tussen mensen mét en zonder toegang tot het recht nog groter wordt.” Duidelijk bleek dat het protest verder gaat dan de dalende inkomsten van de sociale advocatuur. Het draait vooral om de toegang tot de rechtsgang voor ruwweg een derde van de samenleving.
Teveel en te complexe wetgeving
Het gebrek aan wederzijds vertrouwen tussen overheid en burger en de hiermee verband houdende stroom aan complexe wetgeving, die weer leidt tot nieuwe rechtszaken, vormde de rode draad tijdens het debat. Maar liefst 60% van de rechtszaken wordt tegen de overheid gevoerd. “De hoeveelheid geschillen hangt af van wat voor wetten en regels de overheid maakt. We moeten ervoor zorgen dat mensen geen beroep meer doen op rechtshulpverleners in zaken die eigenlijk niet bij hen thuishoren,” aldus Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen. Ook pleitte hij voor minder regelgeving. “Als je als overheid meer vertrouwen geeft, krijg je ook meer vertrouwen terug.” Dekker stak wat dat betreft de hand in eigen boezem: “Als nieuwe wetgeving veel zaken oplevert, dan moeten we kijken of de wetten wel duidelijk genoeg zijn geformuleerd.”
Repareer het onrecht
In haar slotpleidooi schetste strafrechtadvocate Inez Weski een gedecimeerde rechtsstaat waarbij de advocaat als overbodige luxe wordt gezien, het recht van de sterkste geldt, de medemens vergeten is, empathie verloren lijkt en mededogen is wegbezuinigd. Een somber voorland waar de overheid al jarenlang aan bouwt en die met rappe schreden realiteit wordt. Weski riep de minister op: “Wacht niet tot 2025, repareer het onrecht voordat het te laat is!”
Toga Radio
In een tweetal podcasts blikken sociaal advocaten en AR-leden Bernard de Leest en Theda Boersema terug op een turbulente week van protest en debat, voorafgegaan door de lancering door de NOvA van het actieplan Red de rechtsbijstand. Wilt u het Gerbrandydebat terugzien, bekijk dan de live-uitzending.