04-06-2019

Van LegalGuard in consumentenzaken tot en met buurt-, buren-, wijk-, schulden- en regelrechters: momenteel schieten links en rechts allerlei pilots als paddenstoelen uit de grond. Al die pilots moeten leiden tot… ja, tot wat eigenlijk? Want wat voor stelsel de minister dan wél wil, blijkt nog helemaal niet uit zijn contourenbrief die hij eind vorig jaar presenteerde. En waar de gepresenteerde contouren zich wat scherper aftekenen, zoals de introductie van rechtsbijstandpakketten en een poortwachter, gaat dat ten koste van de toegang tot het recht.

Goed, de minister wil meer efficiëntie in het geven van rechtsbijstand (lees: bezuinigen op de kosten). En hogere kwaliteit. Maar nergens maakt hij duidelijk waarom hiervoor een dure en onzekere reorganisatie van het hele stelsel voor nodig is. Die beoogde herstructurering gaat jaren duren en tot die tijd gebeurt er weinig. Dat is slecht voor rechtzoekenden die moeilijker hun recht kunnen halen, en slecht voor sociaal advocaten die steeds vaker overwegen te stoppen of er helemaal niet meer aan beginnen. Aan zo’n glibberpartij doet de advocatuur niet mee. Feit is, dat dit ook niet nodig is. De kosten van het stelsel dalen al jaren.

Laten we niet weglopen voor de stelling dat het stelsel kwalitatief wel beter kan. Met name in versterking van de eerstelijnsrechtshulp, en in de samenwerking tussen de eerste en tweede lijn is nog veel te winnen. Daarom komt de NOvA dit najaar met een eigen pilot, in samenwerking met diverse partijen. De insteek is dat we binnen het huidige systeem zorgen voor meer samenwerking tussen de eerste- en de tweedelijnsrechtshulp. Een van de pijlers van het project is een ‘advocatenpiket’, waar de eerste lijn terecht kan voor ruggespraak en sociaal advocaten hun kennis en ervaring kunnen delen, zodat een meer optimale verwijzing kan plaatsvinden.

Hierdoor krijgen rechtzoekenden sneller het juiste advies en een passende oplossing. Dat zorgt niet alleen voor dejuridisering, maar bespaart al meteen aan het begin van de eventuele rechtsgang tijd en zorgt voor optimalisering van het proces. Ook zal het aantonen waarom sociaal advocaten bij uitstek de spin in het web zijn, met contacten in de rechtsketen, kennis van de sociale kaart én persoonlijk contact met de mensen waarom het allemaal draait.

De piketpalen die de NOvA slaat met deze pilot, samen met de andere plannen die wij de komende tijd zullen ontvouwen, zullen leiden tot een duurzamer stelsel van gefinancierde rechtsbijstand. Zonder dat stelsel tot de laatste steen af te breken, zonder voor mensen met een kleinere portemonnee de toegang tot het recht uit te hollen en zonder de sociale advocatuur uit te faseren. Dat is in één klap drie keer winst.