11-12-2018

De politie komt inmiddels niet meer toe aan de behandeling van ‘simpele zaken’ zoals winkeldiefstal of woninginbraak; voor het doen van aangiftes is vaak geen tijd. De rechters kunnen het werk niet meer aan. De ZSM-maatregel, waarmee het Openbaar Ministerie straffen kan opleggen zonder tussenkomst van een rechter, brengt meer kwaad dan goed. En gefinancierde rechtsbijstand gaat straks niet meer via een advocaat, maar via een aanbesteding. Allemaal het gevolg van jarenlange bezuinigingen op de rechtsstaat.

De positie van de advocatuur, al 2000 jaar een bestaand beroep, kalft af. Vanuit het ministerie van Justitie en Veiligheid waait een gure wind, mede gevoed door een tekort aan juristen. In de politiek neemt de verruwing van het debat toe. Advocaten worden weggezet als doorprocederende lastpakken die een ‘oplossing’ eerder in de weg staan dan eraan bijdragen. De PVV-motie over het strafbaar stellen van “liegende advocaten”, tijdens het Kamerdebat over de begroting van Justitie en Veiligheid, was daarbij toch wel het dieptepunt. Maar belangrijker nog: als gevolg van al die bezuinigingen en efficiency-plannetjes wordt de rechtspraak in zijn bestaansrecht bedreigd. Zo verliest de burger het vertrouwen in de rechtsstaat en dat slaat ook over op de advocatuur.

Nog zorgelijker is dat rechtspraak, OM en advocatuur ieder hun eigen plan trekken. Wij hebben namelijk allemaal last van de ingezette trend van de Raad voor de rechtspraak onder regie van het ministerie, waarbij niet alleen advocaten maar zelfs ook rechters als ‘lastig’ worden weggezet. De minister voor Rechtsbescherming financiert de Raad en de voorzitter wordt door zijn ministerie benoemd. Van een juiste scheiding der machten is al jaren geen sprake meer. Daar plukken wij nu allen de wrange vruchten van.

De proefballonnetjes die de Raad voor de rechtspraak oplaat om tot ‘effectievere en snellere oplossingen te komen’ dragen alleen maar verder bij aan de uitholling van onze rechtsstaat. Juist de Raad moet zich verre houden van experimenten, maar toezien op toegang tot het recht voor iedereen. De burger heeft recht op een advocaat om die toegang tot de rechter mogelijk te maken. Het kabinet realiseert zich blijkbaar onvoldoende dat advocaten een cruciale rol spelen bij het scherp houden van de rechter en het OM.

De advocatuur moet echter ook zelf hard werken aan een goed imago; een uitdaging voor de toekomst! In de afgelopen zes jaar als lid van de algemene raad, waarvan de laatste drie jaar als uw algemeen deken, heb ik goed kunnen zien dat de NOvA de toegang tot het recht voor iedereen voorop stelt. Daar hebben we u echter allemaal voor nodig: elke advocaat is immers iedere dag weer ambassadeur van de advocatuur. Ik heb in de afgelopen jaren gelukkig talloze goede voorbeelden gezien van advocaten bij zowel grote als kleine kantoren, ook in het stelsel voor rechtsbijstand, die zich vastberaden inzetten voor hun cliënten.

Ik hoop dat rechters, officieren van justitie en advocaten meer met elkaar optrekken om samen een vuist te maken richting Den Haag. Alleen dan kunnen we de afkalving van onze rechtsstaat tegengaan. Het ga u goed.