22-03-2019

Johan Rijlaarsdam oud - algemeen deken NOvA

"Access denied"

Tijdens mijn dekenrede in januari refereerde ik aan een voorval in september waarbij Belgische advocaten de toegang tot de Verenigde Staten was geweigerd, enkel omdat zij terreurverdachten hadden bijgestaan. Onvoorstelbaar, maar waar. Afgelopen week, krap twee maanden later, bleek dat een Nederlandse advocaat hetzelfde is overkomen. Geweigerd omdat hij advocaat is.

Verscherpte aandacht voor terrorismezaken is helaas nodig. Dat advocaten door de Amerikaanse overheid worden beoordeeld op (vermeende) gedragingen en daden van hun cliënten, is dat niet. Die ontwikkeling is verontrustend. Dat trek ik mij zeer aan. In deze poging van de Amerikanen het werk van de advocaat te bemoeilijken of onmogelijk te maken worden de rechten van het individu ernstig aangetast.

Strafrechtadvocaten staan, als partijdige belangenbehartigers, mensen bij die verdacht worden van een strafbaar feit, hoe gruwelijk dat feit soms ook is. Dat doen zij omdat wij in een rechtsstaat leven waarin iedereen recht heeft op een eerlijk proces. Bijstand door een advocaat is daar een wezenlijk onderdeel van. Net als een arts, die de patiënt op de operatietafel helpt, ongeacht of diegene iets op zijn kerfstok heeft, helpt een advocaat zijn cliënt in het ingewikkelde strafproces. De wet geldt voor iedereen, ook voor verdachten. Dat een land op deze wijze advocaten buiten de grenzen probeert te houden is ontoelaatbaar.

Werk aan de winkel dus. De NOvA heeft meteen contact gezocht met de betreffende advocaat, alle betrokken instanties in Nederland, zoals het ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Buitenlandse Zaken, en met de Belgische collega’s. Het was goed te vernemen dat ook zij dit beleid, waarin advocaten worden vereenzelvigd met hun cliënt, afkeuren. Het laatste woord is hier dan ook zeker niet over gezegd.

Mijn dekenrede ging over de rol van de advocaat in de rechtsstaat, over het belang van de kernwaarden partijdigheid en onafhankelijkheid en hoe die vaak verkeerd uitgelegd of begrepen worden. Dat kan niet vaak genoeg benadrukt worden. Meer uitleg over de rol van de advocaat in de rechtsstaat blijkt hard nodig, nationaal en internationaal. Ik pak die handschoen graag op. U zult hier meer over horen.

En tegen de Amerikanen zou ik willen zeggen: “Mind your step”.